الگوی کشت؛ برنامه‌ای برای رفع تکلیف سیاست‌گذار؟!

به گزارش خبرنگار مهر،اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی بویژه در شرایط کنونی که کشور با چالش آب مواجه است، بسیار ضروری به نظر می رسد ضمن اینکه هر سال شاهد نوسانات شدیدی در بازار برخی از محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی،سیب زمینی، هویج و ... هستیم که به دلیل عدم رعایت الگوی کشت گاهی تولید این محصولات کم  و گاهی حجم تولید آنقدر زیاد می شود که کشاورزان و مسئولان نمی دانند باید با مازاد آن چه کنند. که اخیرا مصداق آن را در مورد گوجه فرنگی شاهد بودیم و خبرگزاری مهر در گزارشی هایی از جمله «ادامه چالش گوجه‌فرنگی؛ این بار با افزایش قیمت! / فقدان برنامه‌ریزی برای مدیریت تولید و بازار» به این موضوع پرداخته بود. 

هم اکنون یکی از بزرگترین انتقاداتی که به وزارت جهاد کشاورزی وارد می شود عدم برنامه ریزی برای کشت باشد که موجب شده تولید این محصولات در کشور دچار نا به سامانی و بی نظمی گسترده باشد. در حوزه کشاورزی، برنامه ریزی سیاست گذار برای میزان تولید سالانه هر محصول را «الگوی کشت» می نامند. کارشناسان معتقدند وزارت جهاد کشاورزی که به عنوان متولی تولید وظیفه دارد برنامه و الگوی مناسب کشت را تدوین و در اختیار کشاورزان قرار دهد، در انجام این کار کوتاهی می کند مساله ای که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی آن را رد می کنند.

وزارت جهاد:کشاورزان برنامه های ابلاغی کشت را رعایت نمی کنند

در همین زمینه حسین اصغری، مدیرکل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی اخیرا در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه برنامه کشت محصولات سبزی و صیفی به تفکیک فصل در سال ۴ مرتبه به سازمان های جهاد کشاورزی استانها ارسال می شود، گفته بود: این برنامه ها محصول به محصول ارائه می شود و سازمان های جهاد کشاورزی استانها نیز این برنامه را به مراکز خدمات ابلاغ می کنند اما گاهی برخی کشاورزان بدون توجه به این برنامه اقدام به کشت محصولات می کنند.

وی با اشاره به اینکه در محصولات سبزی و صیفی محدودیتی نیز در معرفی محصول جایگزین، دانش فنی و خدمات مربوط به کشت آن وجود ندارد، درباره اینکه چرا وزارت جهاد کشاورزی با کشاورزانی که به برنامه ابلاغی بی توجهی می کنند، برخورد نمی کند؟، افزوده بود: ما با تنبیه کشاورزان و برخورد قهریه با آنان موافق نیستیم اما معتقدیم که ابزارهای تشویقی و تنبیهی باید در کنار هم استفاده شود که البته ما درحال حاضر نیز اهرم قانونی یا دستورالعملی برای این مساله نداریم.

کشاورزان: ما برنامه‌ای ندیدیم!

پیگیری های خبرنگار مهر از تشکل های کشاورزی برای علت یابی عدم اجرای برنامه های کشت از سوی کشاورزان، اظهارات مسئولان وزارت جهادکشاورزی را زیرسوال برد.

در همین زمینه سید جعفر حسینی، مشاور عالی نظام صنفی کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: اول باید ثابت شود که وزارت جهاد کشاورزی ۴ برنامه کشت را در سال به کشاورزان ابلاغ می کند، این برنامه ها چه زمانی ابلاغ شده و در اختیار چه کسانی قرار گرفته است؟

 باید ثابت شود که وزارت جهاد کشاورزی ۴ برنامه کشت را در سال به کشاورزان ابلاغ می کند، این برنامه ها چه زمانی ابلاغ شده و در اختیار چه کسانی قرار گرفته است؟وی با بیان اینکه بنده به عنوان یک کشاورز چنین برنامه ای ندیده ام، گفت: اگر هم این برنامه ها ابلاغ شده برای سازمان جهاد کشاورزی استانها بوده و به دست کشاورزان نرسیده است ضمن اینکه تاریخ ابلاغ نیز بسیار مهم است بعنوان مثال سازمان های جهاد کشاورزی استانها در اردیبهشت ماه امسال تمام تلاش شان این بود که کشاورزان را به کشت چغندر قند ترغیب کنند در حالی که آن زمان، امکان چنین کاری وجود نداشت و فرصت از دست رفته بود یا وقتی که ما می گوییم تا آخر آذر ماه فرصت توسعه کشت گندم وجود دارد یعنی بعد از آن دیگر این کار امکان پذیر نیست.

این فعال بخش خصوصی ادامه داد: آیا اصلا وزارت جهاد کشاورزی سامانه ای دارد که کشاورزان نوع و میزان کشت خود را در آن ثبت کنند تا مسئولان متوجه شوند کشت محصولی خاص تکمیل شده و  اعلام کنند که دیگر این محصول نباید کشت شود؟ هیچ کدام از این کارها انجام نشده وبرنامه کشت بیشتر شبیه شعار است یا اینکه اقدامی عملی باشد. حداقل ما چنین برنامه ای را ندیدیم.

کشت در کشور ما تابع شرایط بازار است

همچنین محمدشفیع ملک زاده، رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه برنامه کشت برنامه ای است که صفر تا صد کار را در نظر بگیرد و به همه جزئیات توجه داشته باشد، گفت: باید به کشاورزان ضمانت داده شود که محصولشان مشکل بازار نخواهد داشت و می توانند به سهولت کالای تولیدی خود را به فروش برسانند.

وی با اشاره به اینکه چنین برنامه ای در کشور ما وجود ندارد، ادامه داد: وقتی کشاورزان محصولی را کشت می کنند مطمئن نیستند که این محصول به فروش می رسد یا خیر؟ در واقع برنامه کشت در کشور ما تابع شرایط بازار است اگر محصولی امسال خوب بفروشد سال آینده عمده کشاورزان آن محصول را کشت می کنند و بالعکس.

ملک زاده با بیان اینکه تدوین برنامه کشت نیازمند مسائلی مانند آمایش سرزمین و اطلاعات دقیق در مورد میزان نیاز و تولید است، گفت: بعنوان مثال وزارت جهاد باید مشخص کند میزان نیاز به گوجه فرنگی چقدر است و براساس ظرفیت مناطق مختلف به آنان اجازه کشت داده شود. اما در کشور ما به کشاورزان می گویند فلان محصول را کشت کنید و وعده هایی نیز به آنان داده می شود. بعد از مدتی با عملی نشدن وعده ها کشاورزان هم محصول مورد نطر را نمی کارند و برنامه محقق نمی شود.

وی ادامه داد: یا مثلا قیمت محصولی مانند چغندر قند که باید خرید تضمینی شود، پایین در نظر گرفته می شود بنابراین کشاورزان این محصول را نمی کارند و جای آن محصولات سبزی و صیفی کشت می کنند.

آمار دقیقی از تعداد بهره برداران و سطح زیرکشت در کشور وجود ندارد

ملک زاده تصریح کرد: متاسفانه در کشور ما آمار دقیقی از تعداد بهره برداران، نوع بهره بردار، سطح زیرکشت و میزان کشت وجود ندارد و همه آمارها براساس خوداظهاری است.زمان آمارگیری کشاورزان براساس اینکه تصور کنند آمار به سود یا زیان آنها تمام می شود آن را زیاد و کم می کنند.

متاسفانه در کشور ما آمار دقیقی از تعداد بهره برداران، نوع بهره بردار، سطح زیرکشت و میزان کشت وجود ندارد و همه آمارها براساس خوداظهاری استوی با اشاره به اینکه کشاورزان به دلیل ارتباط با تشکل های بخش خصوصی اطلاعات خود را در اختیار تشکل قرار می دهند تا به عضویت آنجا درآیند، افزود: به دلیل اینکه عضویت در نظام صنفی اختیاری است و اجباری نیست ما موفق شدیم تنها حدود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار بهره بردار را شناسایی کنیم و این تقریبا یک سوم ادعایی است که مسئولان مربوطه دارند و مدعی اند که حدود ۴ میلیون بهره بردار حوزه کشاورزی در کشور فعال هستند.

ملک زاده تاکید کرد: آمار دقیق و بانک اطلاعاتی در این حوزه نداریم، آمایش سرزمین انجام نشده و حتی اگر برنامه ای وجود داشته باشد اهرمی برای مدیریت صحیح آن وجود ندارد که به عنوان مثال اگر گفته شد فقط ۵۰۰ هکتار گوجه فرنگی در منطقه ای مشخص کشت شود بیشتر از آن کشت انجام نگیرد.

وی گفت: به عنوان مثال درباره کشت برنج گفته شده که کشت فقط در گیلان و مازندران انجام بگیرد اما چون برنامه ها عملی نبوده کشاورزان نیز با توجه به شرایطی که بوده کار خود را انجام دادند چون هیچ محصولی برای کشاورز به اندازه برنج صرفه اقتصادی ندارد. بنابراین می توانیم بگوییم برنامه جامعی وجود ندارد فقط ادعا می شود.